Język ukraiński to język należący do grupy języków wschodniosłowiańskich, którym posługuje się ok. 45 mln ludzi, głównie na Ukrainie, ponadto używany przez Ukraińców w Rosji, Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Mołdawii, Polsce i na Białorusi. Współczesny alfabet ukraiński stanowi odmianę cyrylicy. Jak to często bywa, zwłaszcza z językami sąsiadujących krajów, istnieje szereg słów w języku ukraińskim, które brzmią niemal identycznie jak w polskim ale mają zupełnie inne znaczenie, co bywa śmieszne i łatwo o pomyłkę, na przykład:

Przejdź na koniec listy

	(pl) teraz	= (ua) ӡapaӡ /zaraz/
	(pl) kogut	= (ua) ԟran /kran/
	(pl) ważka	= (ua) бaбԟa /babka/
	(pl) renifer	= (ua) пiвнiчнйй oннь /piwnicznyj oleń/
	(pl) dynia	= (ua) гarбyз /harbuz/
	(pl) żona	= (ua) дpyжинa /drużyna/
	(pl) mąż	= (ua) чoлoвik /czolowik/
	(pl) człowiek	= (ua) людинa /ljudyna/
	(pl) źrenica	= (ua) yчeнь /uczeń/
	(pl) renta	= (ua) пeнciя /pensija/
	(pl) słyszę ciebie	= (ua) я чyю тeбe /ja czuju tebe/
	(pl) mgła	= (ua) ????? /tuman/
	(pl) tęcza	= (ua) ??????? /weselka/

 

Języki polski i ukraiński są do siebie bardzo zbliżone. Różnice dotyczą tylko około 30 proc. słownictwa, dzięki czemu Ukraińcy i Polacy łatwo się rozumieją. Jeśli zamierzasz podróżować po Ukrainie lub chcesz komunikować się z coraz liczniej zatrudnionymi w Polsce obywatelami tego państwa lub uchodźcami uciekającymi z powodu wojny, zapewne warto opanować podstawy języka ukraińskiego. Poniżej przykładowe materiały do nauki. Ale najpierw kilka słów o tym kraju naszych wschodnich sąsiadów.

Ukraina jest dużym, drugim co do wielkości w Europie krajem, położonym nad Morzem Czarnym i Azowskim. To kraj pokryty równinami (nizinno-wyżynny) z niewielkim udziałem gór. Jedynie w południowo-zachodniej części znajduje się wąski łańcuch Karpat Wschodnich z najwyższym szczytem Ukrainy - Howerla 2061 m n.p.m. (granica w PL przebiega m.in. przez Bieszczady, niedaleko najwyższego w tym paśmie po polskiej stronie szczytu Tarnica 1346 m). Jedynie w południowo-zachodniej części znajduje się wąski łańcuch Karpat Wschodnich z najwyższym szczytem Ukrainy - Howerla 2061 m n.p.m. (granica w PL przebiega m.in. przez Bieszczady, niedaleko najwyższego w tym paśmie po polskiej stronie szczytu Tarnica 1346 m). oraz znadujące się na południu Góry Krymskie na Półwyspie Krymskim z najwyższym szczytem Romankosz (1545 m n.p.m.) Rzeki w Ukranie płyną w większości w kierunku przeciwnym niż w Polsce - z północy na południe. Sporą część Ukrainy pokrywają stepy porośnięte trawami. Krzewy czy lasy są bardzo rzadkie, występują głównie w rejenie Karpat, Gór Krymskich i znajdującej się na północny przy granicy z Białorusią i Polską Nizinie Poleskiej. Na bazie roślinności stepowej, będącej typową dla klimatu umiarkowanego ciepłego kontynentalnego, ze skałami wapiennymi i lessami w podłożu, wykształciły się czarnoziemy, które pokrywają niemal całą wschodnią część kraju. Gleby Ukrainy zaliczają się do najbardziej urodzajnych na świecie dlatego wielkie obszary kraju zajęte są przez pola uprawne powstałe na żyznych czarnoziemach.

Jest to kraina urozmaicenia etniczne. Wśród tradycji ukraińskich warto zwrócić uwagę na piękne, wielobarwne, tradycjnie haftowane koszule tzw. soroczki, które do dziś można ujrzeć na ulicach Ukrainy. Innym tradycyjnym elementem są matrioszki (ręcznie malowane zabawki, złożone z drewnianych, wydrążonych w środku cylindrycznych, u góry zaokrąglonych lalek, włożonych jedna w drugą).

Symbolami narodowymi Ukrainy są: 1. Hymn narodowy : Щe нe вмepлa Укpaiни - "Nie umarła jeszcze Ukraina" - czyż to nie podobne do naszego hymnu "Jeszcze Polska nie zginęła"?); 2. Flaga Ukrainy, której kolor błękitny, nawiązujący do barwy nieba, interpretowany jest jako symbol pokoju, a żółty, kolor zboża, jako symbol bogactwa ziemi; Barwy państwowe Ukrainy, pochodzą z herbu Księstwa Halicko-Wołyńskiego - Rusi Halicko-Włodzimierskiej (łac. Regnum Galiciae et Lodomeria). Na herbie oraz fladze księstwa żółty lew - umieszczony był na ciemnoniebieskiej tarczy. Pod żółto-niebieskim sztandarem z wizerunkiem lwa wspinającego się na skałę, walczył pułk ziemi lwowskiej w Bitwie pod Grunwaldem. 3. Herb ze złotym trójzębem na niebieskiej tarczy, będący symbolem władców plemion (prawdopodobnie wikingów zwanych Waregami i wywodzącej się z nich dynastii Rurykowiczów); trójząb symbolizuje suwerenność kraju poprzez wpisane w niego ukraińskie słowo вoля - wolność. "В" stanowi lewy "ząb", u dołu wpisane jest "O", w środku "Л", a w prawy "ząb" wpisane jest "Я".; 4. Dewiza Ukrainy "Вoля, Злaгoдa, Дoбpo" "Wolność, Zgoda, Dobro!". Swoistym symbolem jest palanyca - tradycyjny chleb ukraiński z pszennej mąki, który symbolizuje gościnność i szczęście, uważany taki za symbol słońca. Wielu Ukraińców, mieszkających od czasu inwazji Rosji na ich kraj, nadaje mu rangę ściśle określonego znaku rozpoznaczczego, narodotwórczego. Słowo "palanyca" różnicuje Ukraińców i Rosjan. Rosjanie nie są w stanie wymówić tego słowa, bo są w nim litery typowo ukraińskie, które nie występują w ich języku. Dlatego jest to dla nich tak trudne. Nie znają nawet jego znaczenia. W jakiś wiadomościach powiedzieli nawet, żę oznaczo ono "truskawka' bo to słowo po ukraińsku brzmi bardzo podobnie, ale jednak to nie to. W czasie wojny "palanyca" stała się więc kodem kluczem, aby odróżnić Rosjanina i Ukraińca.

Ze względu na dominującą religię prawosławną liczne są cerwkie o pięknej architekturze (jak te łemkowskie w Beskidzie Niskim). Niebieskie ściany domów, które mają odstraszać muchy to jeden z obyczajów typowych dla Ukrainy.

W każdym narodzie obyczaje są nieodłącznym elementem kulturowym, niepisanymi regułami, którymi kierują się obywatele danego kraju w swoim życiu. W Ukrainie ponad 60 procent społeczeństwa jest wyznania prawosławnego w związku z czym chrześcijańskie tradycje świąteczne są podobne (na przykład tak samo malujemy pisanki i święcimy pokarmy w koszyczkach) ale ich kalendarz obrzędowy (w szczególności świętowanie Wielkanocy czy Bożego Narodzenia) przesunięty jest o dwa tygodnie później w stosunku do naszego (ze względu na różnice między kalendarzem juliańskim a gregoriańskim - zobacz kalendarz prawosłany). W Ukrainie praktykowane jest wiele obrzędów, niektóre podobne do tych polskich jak na przykład Rizdwo Chrystowe, czyli Boże Narodzenie obchodzone 7-9 stycznia i obchodzony w przeddzień tych świąt Świat-Weczir oraz Małanka. Więcej na ten temat. Na wigilijnym stole pojawia się 12 potraw, a wieczerzę rozpoczyna się po ujrzeniu na niebie pierwszej gwiazdki. Podobne są również potrawy - kutia, pierogi, ryby, kompot z suszonych owoców to podstawa. Podobne do polskich obrzędy praktykowane są tam na przyjęcie wiosny. Maslenica to uroczystość, w której główną rolę odgrywają tańce i śpiewy. Nie wrzuca się Marzanny do wody, ale zajada naleśnikami (bliny), których każdy kolejny kęs ma przywoływać słońce. Ważnym wiosennym świętem jest Wełykdeń (Wielkanoc). Tradycyjnie w noc wielkanocną należy wziąć udział w całonocnym nabożeństwie. Do cerkwi przychodzi się z koszyczkiem wypełnionym pisankami i paschą. O północy zaczyna się Chresnyj chid, a całe nabożeństwo trwa do rana. Tak samo jak w tradycji chrześcijańskiej Niedzielę Wielkanocną rozpoczyna się od świątecznego śniadania. W tym dniu Ukraińcy witają się słowami "Chrystos woskret" co oznacza Chrystus zmartwychwstał. Zgodnie z tradycją tydzień po Wielkanocy obchodzone jest na Ukrainie święto zmarłych zwane "hrobkami". Tego dnia krewni zmarłych spotykają się na ukraińskich cmentarzach i rozpoczynają piknik. Według tradycji należy podzielić się jadłem i napojem ze zmarłymi. Nalewa się więc wódkę do kieliszków, resztę wylewa na grób, dopiero po tym mogą zacząć pić żywi. Wielkim świętem, chociaż pogańskim jest obchodzona 7 lipca Kupała, połączona z chrześcijańskim dniem św. Jana Chrzciciela. Święto Kupały uważane jest za najbardziej romantyczne, rozrywką tego wieczoru są skoki przez ognisko, które wykonuje się do dziś. Kiedyś uważano, że najsprytniejszy skok przyniesie dużo zdrowia, a udany skok zakochanych zwiastował im rychły ślub. Jeżeli komuś skok się nie udał mogło to oznaczać, że cały rok będzie miał kłopoty. Z tradycją dnia św. Jana wiąże się puszczanie przez dziewczęta wianków na wodę. Od dawna wierzono, że w tę noc kwitnie magiczny kwiat paproci, a ten, kto go znajdzie, zdobędzie wszystkie skarby ziemi.

W kulturze ukraińskiej dużą rolę odgrywają też przesądy. Na przykład ten dotyczący najmłodszych Ukraińców - w obecności dzieci nie powinno się pożyczać innym żadnych przedmiotów domowego użytku. Aby maluch był zdrowy, kąpie się go w mieszance miodu i ziół. Aby dziecko było mądre, pod wanienkę kładzie się zaś książkę. Niektórzy ukraińscy chłopi uważają, że kota starszego niż trzynastoletni należy pozbyć się z domu, gdyż w tym wieku staje się sprytniejszy i mądrzejszy niż człowiek i może uosabiać jakieś złe siły.

Polecam obejrzeć Geografię Ukrainy, Ukrainę na mapie oraz filmy o Karpatach, w tym Gorganach, Krymie, śladach Adama Mickiewicza, który napisał sonety krymskie pod wrażeniem podróży tam i o Ukrainie z nieba

Popularne piosenki ukraińskie: Hej sokoły, Cervona Kalina. Wellerman (szanty)

 

Materiały do nauki języka ukraińskiego

Książki - podręczniki - słowniki:

Rozmówki i nagrania ukraińsko-polskie
Mini słowniczek
Słowniczek Polsko-Ukraiński
Podstawowe zwroty
Rozmówki ukraińsko-polskie

Video w YouTube:

Nauka języka ukraińskiego
200 fraz: Ukraiński-Polski
Pozytywne zwroty, komplementy
300 słów
Lekcje ukraińskiego
Ukraiński dla początkujących
Czy zrozumiesz język ukraiński>